Rekonstrukcja zaginionej rzeźby Stanisława Hochuła
VII edycja budżetu obywatelskiego w mieście Pyskowice, 2023r. Jedną z realizacji, na które mieszkańcy miasta mogli oddać głosy był projekt montażu zrekonstruowanej rzeźby Stanisława Hochuła oraz aranżacji skwerku naprzeciw budynku byłego dworca kolejowego Pyskowice Miasto przy ul.Szpitalnej.
Na łamach niniejszego artykułu z nieskrywaną fascynacją prezentujemy Państwu projekt rekonstrukcji rzeźby oraz sylwetki autorów tego przedsięwzięcia.
Jarosław Słomski, autor rekonstrukcji: Zaczęło się od zwykłego pytania mojej siostry Julii: „Czy pamiętasz rzeźbę z dworca, fokę?”. Niedające spokoju wspomnienie pewnej formy i atmosfery, którą wytwarzała rzeźba w zimnej scenerii dworca kolejowego Pyskowice Miasto zmusiło nas do podjęcia poszukiwań jakichkolwiek po niej śladów.
Julia Słomska: Dla mnie osobiście Foka ma ogromne znaczenie. Wszystkie te wspomnienia z dzieciństwa, to jak oddziaływała na mnie przez te lata... Historia i kontekst kolejowy jakie się za nią kryją tylko dopełniły całości. Spotkanie z Panem Stanisławem, ciepłym i niezwykle pogodnym człowiekiem, odmitologizowało lęk przed zagadkową rzeźbą, ale co ważniejsze - pozwoliło mnie i bratu poznać sylwetkę skromnego i nadzwyczaj utalentowanego artysty.
Jarosław Słomski: Budynek dworca Pyskowice Miasto, zaprojektowany na planie sześciokąta równobocznego, który dziś można określić jako perełkę architektury lat 60-tych, posiadał kasy biletowe, podziemne toalety i kiosk Ruchu. Jego punkt centralny stanowiło oszklone atrium. To właśnie tam na początku lat 70-tych pojawiła się „foka” - rzeźba przedstawiająca siedzącą kobietę.
Kolejowe życie tego miejsca zakończyło się w kwietniu 2000 roku wraz z likwidacją linii kolejowej nr 198. Budynek został wydzierżawiony i komercyjnie przekształcony. Wnętrze wyremontowano wbrew oryginalnemu charakterowi, z atrium zniknęła rzeźba; a w jej miejscu pojawił się betonowy mostek z balustradami metaloplastycznymi. Po zamknięciu ostatniej działalności gospodarczej obiekt opustoszał, został zdewastowany i do dziś umiera na oczach mieszkańców.
Plan projektowy dworca Pyskowice Miasto, fot. Archiwum SGSARP.
Pyskowice Miasto, fot. Ginter Klaka.
Jarosław Słomski: Po jakimś czasie naszych poszukiwań trafiliśmy na rzut architektoniczny dworca, opublikowany na łamach projektu Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP, na którym widniało nazwisko autora rzeźby – Stanisława Hochuła (ur. 1935). Julia poszperała w internecie i udało jej się skontaktować z rodziną Pana Stanisława. Otrzymała numer, zadzwoniła i usłyszała w słuchawce: „Przyjedźcie do Goczałkowic-Zdroju, pogadamy”.
Pojechaliśmy, pogadaliśmy, a że nie dotarliśmy do żadnej dokumentacji fotograficznej, dostaliśmy odręczny rysunek z pamięci pokazujący, mniej więcej, jak rzeźba wyglądała. Na podstawie rysunku i wspomnień p. Hochuła stworzyłem model przestrzenny, a z nim pojechaliśmy drugi raz na korektę i dalsze rozmowy. Dzisiaj jestem w trakcie tworzenia w skali rzeczywistej.
Odręczny rysunek rzeźby autorstwa Stanisława Hochuła.
 |
|---|
 |
 |
Cyfrowy model rzeźby autorstwa Bartka Walisko.
Stanisław Hochuł podczas prac przy korekcie modelu.
Jarosław Słomski: "Foka" była jedyną rzeźbą w mieście (nie licząc rzeźb sakralnych, miejsc pamięci i Mamuta). Myśl, w pewnym momencie obsesyjna, o sztuce zapomnianej (choć wiele osób ją pamięta) rozwinęła się na tyle, że dzisiaj ma już swoje fizyczne kształty. Twórcza rekonstrukcja, jak to roboczo nazywam, nadaje nowego kontekstu rzeźbie, która prawie trzydzieści lat miała swoje u nas miejsce. Wierzę, że uda się przywrócić ją do Pyskowic.
Projekt rekonstrukcji zaginionej rzeźby realizuję w ramach Stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt "Bały": www.jarekslomski.com/
Stanisław Hochuł – urodził się 14 października 1935 roku w Goczałkowicach Zdroju. Po skończeniu szkoły podstawowej w 1950 roku pojechał razem z ojcem do Katowic, by zapisać się do zakładów technicznych. Uniemożliwił to jednak brak szczepienia przeciw ospie, do którego nie miał w tamtym czasie dostępu. Ojciec, który z zawodu był ogrodnikiem i widział plastyczny talent syna, przechodząc ulicą Stawową, zaproponował mu naukę w liceum plastycznym. Po dwóch latach nauki w katowickim plastyku, zarząd szkoły utworzył filię w Bielsku-Białej, gdzie przeniosła się klasa Stanisława Hochuła. W 1955, tuż po ukończeniu liceum, rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Rzeźby w pracowni Jacka Pugeta. Studia ukończył w 1961 roku, a w latach 1966-1981 był zatrudniony na macierzystej uczelni jako asystent na Wydziale Grafiki u doc. Stanisława Marcinowa, a następnie w pracowni Bronisława Chromego. Do 2001 roku nauczał w katowickiej akademii w pracowni rzeźby.
Hochuł jest autorem wielu rzeźb i pomników na terenie Górnego Śląska, m.in. Pomnika ofiar Katynia i Miednoje w Katowicach, rzeźb w Parku Śląskim w Chorzowie, rzeźby św. Jerzego w kościele parafialnym oraz fontanny w Goczałkowicach Zdroju. Brał udział w wielu wystawach, jego rzeźby znajdują się w kolekcji BWA Katowice, był członkiem awangardowej grupy ArKat. Do dziś rzeźbi w swojej pracowni w Goczałkowicach Zdroju.
Jarosław Słomski – rzeźbiarz, absolwent Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Wychował się w Pyskowicach, obecnie mieszka i tworzy we Wrocławiu. Portfolio artystyczne znaleźć można pod adresem www.jarekslomski.com. Wartą uwagi realizacją jest praca dyplomowa pt. "Bały", która dotyczy historii pracy przymusowej na terenie Pyskowic.
Julia Słomska – pyskowiczanka rocznika 1995. Absolwentka kulturoznawstwa ze specjalizacją: teoria i antropologia kultury na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jako zainteresowania badawcze wymienia tożsamość lokalną oraz kulturę robotniczą w kontekstach górnośląskim i brytyjskim. W wolnych chwilach piecze i dekoruje torty.
Spotkanie HOCHUŁ SŁOMSKI w Pyskowickim Ratuszu
16.06.2023: w Centrum Wystawienniczym MOKiS w Pyskowicach odbył się wernisaż prototypu dworcowej rzeźby połączony ze spotkaniem ze Stanisławem Hochułem oraz Jarosławem i Julią Słomską. Wystawa rzeźby i innych prac Artystów potrwa w tym miejscu do 23 lipca.
 |  |  |
|---|---|---|
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |
fot. Michał Zbiciak
Propozycja rekonstrukcji rzeźby oraz jej odtworzenia na terenie dawnego dworca kolejowego Pyskowice Miasto zyskała patronat medialny projektu Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP. Jesteśmy dumni z inicjatyw mieszkańców Pyskowic, dążących do upamiętniania i kultywowania tradycji ikonicznych dla miasta. Trzymamy kciuki za powodzenie przedsięwzięcia!
Głosowanie w budżecie obywatelskim Pyskowic
24.06.2023: Projekt odnowy rzeźby z dworca Pyskowice Miasto nie został wybrany przez mieszkańców miasta do realizacji w ramach budżetu obywatelskiego. Społeczność zadecydowała o wygranej projektu parku trampolin dla dzieci. Prace nad rzeźbą nadal trwają, a zgodnie z zapowiedziami, które padły na niedawnym wernisażu autorów - Jarosława Słomskiego i Stanisława Hochuła - mimo takiego rozstrzygnięcia, będą podejmowane próby realizacji projektu, przy wykorzystaniu innych dostępnych narzędzi i środków. O postępach w sprawie będziemy Państwa informować.