Nastawnia bramowa Pk5

U końca XIX wieku, rozpoczyna się budowa kompleksu pyskowickiej parowozowni. Na przestrzeni lat 1880-1895 powstaje budynek magazynowy, następnie zespół noclegowni i łaźni. Jako następna powstaje parowozownia wachlarzowa (1902r.) wraz z przyległym jej kompleksem warsztatowym. Wznoszona jest także wieża wodna, przylegająca do budynku wachlarza. W sąsiedztwie wachlarza zabudowany zostaje żuraw wodny, zasieki węglowe i kanały oczystkowe, dźwig żużlowy oraz budynek rewidentów. Jeszcze przed wybuchem I WŚ w 1914r. powstają nastawnie (w tym bramowa Pk5) i rozdzielnia elektryczna.

więcej: Historia Węzła Kolejowego w Pyskowicach

W połowie 2022 r. do członków kolektywu Stacja Pyskowice napłynęły informacje o planowanej rozbiórce unikalnej nastawni bramowej Pk5, będącej częścią kompleksu ponad 100-letniej dawnej parowozowni Pyskowice. Doniesienia ostatecznie potwierdzono w marcu 2023r.

Portret parowozu Ty45-356 z wykorzystaniem ramy budynku nastawni Pk5.

Pyskowice 09 czerwca 1981r., fot. Werner&Hansjörg Brutzer.

Manewry parowozu Ty45-129 na tle budynku nastawni Pk5.

Pyskowice 02 czerwca 1977r., fot. Werner&Hansjörg Brutzer.

W całej Polsce zostało zachowanych jedynie kilka nastawni „bramowych” (tj. bezpośrednio „zawieszonych” nad torowiskiem kolejowym). Znajdują się one m. in. w Gliwicach, Bytomiu czy Gdańsku. Niewiele więcej jest ich ogółem w całej Europie. Naszym zdaniem, z uwagi na unikalność budowli i wartość historyczną jaką niewątpliwie posiada, także budynek pyskowickiej nastawni bramowe Pk5 winien być wpisany do rejestru zabytków. W najgorszym scenariuszu, jako obiekt-wydmuszka, w najlepszym - o roli muzealnej. Umiejscowienie pyskowickiej nastawni jest tyle dogodniejsze, niż w wymienionych wyżej miastach, iż jest do niej wytyczona bezpieczna, nie przecinająca torów kolejowych droga dojazdowa; a także miejsce, w którym bez przeszkód zmieściłyby się schody czy winda (jeśli myśleć o jej remoncie i adaptacji na nowe cele).

Już przy pierwszych sygnałach o planie wyburzenia obiektu jakie do nas dotarły (przełom maja i czerwca 2022r.), niezwłocznie z naszej strony wypływały pisma i prośby o wsparcie dot. nie tylko tego, ale i sąsiednich obiektów - takich jak nastawnia Pk6, czy parowozownia wachlarzowa. Już wtedy deklarowaliśmy pełną gotowość do spotkań w terenie, czy podejmowania kolejnych działań, wspólnie z każdą osobą/instytucją, która może przyczynić się do poprawy sytuacji kolejowych zabytków Górnego Śląska, zlokalizowanych w Pyskowicach. Pod pismami, które wysyłaliśmy z prośbą o interwencje poselskie w kierunku Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, podpisali się zarówno inicjatorzy Stacji Pyskowice: Piotr Borowiak, Franciszek Krawczyk i Michał Zbiciak, jak i Piotr Adamczyk i Jan Psota - Zarząd Towarzystwa Entuzjastów Kolei, Sławomir Fedorowicz - Atlas Kolejowy, a za nimi, szereg osób zaangażowanych społecznie w ochronę tutejszych zabytków - mieszkańcy miasta, regionu, pasjonaci historii, techniki, kolejnictwa i podróży.

W odpowiedzi na interwencję posłanki Krystyny Szumilas (czerwiec 2022r.), Sekretariat WKZ Katowice przekazał m. in. informację o tym, iż miało miejsce spotkanie w Pyskowicach, w którym brał udział Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach - Pan Łukasz Konarzewski. Grupa Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP do tych spotkań zaproszona nie została.

Relacja z działań ws. ochrony obiektu

18.03.2023:

Z naszej strony będziemy dokonywać wszelkich starań, aby informować Państwa na bieżąco o postępach w sprawie.

22.03.2023:

Stacja Pyskowice rozpoczyna akcję medialną w sprawie planów wyburzenia nastawni Pk5. Trwają rozmowy z osobami zaangażowanymi w ochronę zabytków. Ponadto, inicjatywę wsparły: Towarzystwo Ochrony Zabytków Pyskowice, PAROwozownia KATOwice oraz Nieruchomości Silesia Park S.A.

23.03.2023:

Otrzymujemy pierwsze odpowiedzi na prośbę o wsparcie naszych działań w sprawie. Do inicjatywy dołącza Towarzystwo Entuzjastów Kolei.

24.03.2023:

Spotkanie terenowe w sprawie. Już wkrótce będziemy informować o terminie wydarzenia. Wszystkich zainteresowanych prosimy o obserwację na bieżąco zakładki Nastawnia bramowa Pk5 lub naszego profilu Facebook.

27.03.2023:

Poparcie w sprawie deklaruje Inicjatywa Parowozownia Katowice, która wystąpiła do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z kolejnymi propozycjami rozwiązań w kwestii zachowania obiektu, deklarowanych przez TOZK Pyskowice.

30.03.2023:

Jakie są scenariusze i przyszłość nastawni? Czy zamiast wyburzenia można to miejsce uratować? Czy rozmowy z samorządowcami i PKP powstrzymają gorzką - dla miłośników kolei - decyzję? Na te i inne pytania w "Rozmowie Dnia" odpowie Piotr Borowiak. Na rozmowę zaprasza Annabella Conti-Praszkiewicz.

Audycja Radio CCM: 31.03.2023, 12:02

Odsłuch tutaj.

W rozmowie o kulturze zachowywania zabytków techniki i architektury, sprawie nastawni Pk5 oraz działaniach zespołu Stacji Pyskowice, również Piotr Borowiak, odpowie na pytania Wojciecha Kocjan, w popołudniowym cyklu "Relacji Reporterów".

Radio Katowice 31.03.2023, 17:10

Odsłuch tutaj.

03.04.2023:

Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna dla GOP ogłasza spotkanie terenowe pod Pk5, podczas którego porozmawiamy o możliwościach i propozycjach dla kolejowego dziedzictwa miasta.

Zapraszamy Wszystkich, którzy chcą wziąć udział w dyskusji nt. tego w jakim stanie pozostawione są dziś pamiątki po dawnej, potężnej stacji węzłowej. Chętnie poznamy Wasze propozycje, nawiążemy nowe kontakty, a przede wszystkim, damy wyraz swojej niezgody, wobec planu wyburzenia zabytkowych obiektów kompleksu dawnej parowozowni w Pyskowicach.

29 kwietnia 2023, 15:00

ul. Wolności 1, 44-120 Pyskowice

10.04.2023:

Administracja portalu Baza Kolejowa zdecydowała się pomóc w kwestii nagłaśniania informacji o kwietniowym spotkaniu terenowym w sprawie. Z całego serca Dziękujemy!

13.04.2023:

Interwencje poselskie w sprawie podjęły na naszą prośbę Posłanki Wanda Nowicka (Nowa Lewica, Razem) oraz Paulina Matysiak (Razem). Z całego serca Dziękujemy!

13.04.2023:

"Na ten moment nie ma decyzji o rozbiórce nastawni bramowej w Pyskowicach. PKP Polskie Linie Kolejowe zakończyły prace nad studium wykonalności dla linii kolejowej 132 na odcinku Bytom Bobrek – Opole, a ostateczna decyzja dotycząca nastawni w Pyskowicach może zostać podjęta na etapie projektowym. Opracowanie dokumentacji projektowej oraz realizacja robót budowlanych mogłyby być realizowane po zapewnieniu finansowania tej inwestycji" – napisała Katarzyna Głowacka z zespołu prasowego PKP PLK.

"Spośród zarządzanych przez PKP S.A. obiektów kolejowych zlokalizowanych w Pyskowicach do fizycznej likwidacji przeznaczony został usytuowany w rejonie kompleksu byłej lokomotywowni w Pyskowicach - budynek byłej nastawni PK5. Obecnie PKP S.A. jest w na etapie zawierania umowy z wykonawcą prac budowlanych wyłonionym w postępowaniu przetargowy" - napisał prezes PKP S.A. Krzysztof Mamiński.

Która spółka przedstawia zgodne z rzeczywistością stanowiska? Wypowiedzi Przedstawicieli PKP i PKP PLK niestety nie rozwiewają wątpliwości co do przyszłości nastawni bramowej Pk5.

25.04.2023:

Interwencje poselskie w sprawie podjął na naszą prośbę Poseł Tomasz Głogowski (Koalicja Obywatelska). Z całego serca Dziękujemy!

26.04.2023:

Dostajemy nieoficjalne informacje o naciskach ze strony PKP mających doprowadzić do wyburzenia obiektu nastawni Pk5 jeszcze przed spotkaniem terenowym w sobotę 29 kwietnia. Mimo wszelkich możliwych przeciwności, nie zważając na pogodę i działania PKP, spotykamy się na miejscu w ustalonym dniu i godzinie.

27.04.2023:

"Nastawnia w Pyskowicach należy do spółki PKP SA. W momencie przygotowywania odpowiedzi do mediów, PLK SA nie znały decyzji PKP SA w sprawie dalszych losów obiektu. Pytania co do szczegółów prac przy nastawni należy kierować do jej właściciela." – napisał Piotr Hamarnik z biura prasowego PKP PLK.

29.04.2023:

Pod nastawnią Pk5 mimo niesprzyjających warunków pogodowych odbyło się spotkanie terenowe, zainicjowane przez grupę Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP. Wydarzenie podzielono na część główną czyli oprowadzenie po terenie objętym dyskusją nt. planowanych likwidacji, przedstawienie aktualnej sytuacji prowadzonych działań oraz wypowiedzi dla mediów.

Wśród zgromadzonych obecni byli Mieszkańcy miasta, pasjonaci kolejnictwa i historii lokalnej, przedstawiciele TEK, TOZK i UM Pyskowice. Nie pojawili się na miejscu zaproszeni przedstawiciele PKP S.A., Fundacji PKP, PKP PLK, Starostwa Powiatowego w Gliwicach i Metropolii GZM.

Z uwagi na nieobecność głównych stron w sprawie nie podjęto konfrontacji i kontynuacji rozmów mogących wprowadzić los nastawni Pk5 na nowe tory. Mimo to, dzięki spotkaniu ustalono dalszy plan działania na najbliższe miesiące; zapowiedziano także dalsze prace przy organizacji placówek muzealnych w Pyskowicach. Mieszkańcy wyrazili chęć społecznego zaangażowania w kwestię ochrony i poprawy kondycji zachowanych obiektów po dawnej lokomotywowni Pyskowice. Dodatkowym punktem wydarzenia było zwiedzanie kolekcji taboru TOZK zgromadzonej w tutejszym skansenie.

05.05.2023:

Otrzymaliśmy odpowiedź z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na nasze zapytanie z dnia 24 marca 2023r. Jego treść prezentujemy poniżej, obok odpowiedzi Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach.

Niestety, w związku z brakiem przełomu w sprawie, oraz podjętymi decyzjami na szczeblach PKP i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, wszystko wskazuje na to, iż zabytkowa nastawnia Pk5 zostanie wyburzona. Nieoficjalnie, rozpoczęcie prac ma nastąpić już 8 maja (poniedziałek).

08.05.2023:

Rozpoczęto zabezpieczanie terenu i przygotowania do rozbiórki. Według opracowanego regulaminu robót na ten dzień, miało dojść do całkowitej likwidacji obiektu. Prace jednak zostały wstrzymane ok. godz. 9:00-9:30, z uwagi na bliskość niewyłączonego z ruchu toru linii 132.

Wykonawca zadecydował o przełożeniu rozpoczęcia prac rozbiórkowych na dzień następny (09.05). Prace mają być rozpoczęte od ręcznego demontażu więźby dachowej budynku.

Przez cały dzień (06:00-20:00) przy nastawni byli obecni przedstawiciele Stacji Pyskowice, TEK, TOZK oraz inni pasjonaci historii. Ich głównym zadaniem, było nadzorowanie prac wykonawcy w taki sposób, aby można było podjąć interwencję zachowania pozostałości po obiekcie, w momencie ujawnienia niezidentyfikowanych dotąd wcześniej elementów (takich jak cechowania, tablice znamionowe, czy inne); mogących dostarczyć cennych informacji historycznych nt. przeszłości tutejszej lokomotywowni/górki rozrządowej, czy samej nastawni.

09.05.2023:

Rano rozpoczęto demontaż więźby dachowej budynku nastawni. Budynek okazuje się solidniejszy, niż wykazywały wcześniejsze ustalenia - rozbiórka może potrwać nawet kilka dni. Prace zakończono popołudniem, nastawnia została niemal całkowicie pozbawiona dachu.

Otrzymaliśmy mailowo (09.05, 7:29) odpowiedź Marszałka Województwa Śląskiego (z datą 30 kwietnia). Jej treść prezentujemy poniżej.

11.05.2023:

Wykonawca wraz z firmą dźwigową przeprowadził konsultacje z przedstawicielami Stacji Pyskowice oraz TOZK w celu opracowania planu rozbiórki obiektu, z możliwością zachowania konstrukcji stalowej budynku i jej późniejszego przeniesienia oraz odbudowy w innym miejscu. Efektem tego był wstępny plan prac na następny dzień, z wykorzystaniem wyłączenia ruchu i sieci trakcyjnej na torze 4 stacji kolejowej w Pyskowicach.

Dzięki nawiązanej z wykonawcą współpracy w toku działań badawczych wokół budynku nastawni Pk5, prowadzonych przez osoby zaangażowane w projekt Stacji Pyskowice, udało się także ustalić konkretną, dokładną datę i miejsce powstania konstrukcji budynku: Donnersmarckhütte Oberschlesiche Eisen und Kohlenwerke, ZABRZE - 1910r. (Huta Zabrze - wcześniej Huta Donnersmarcka).

Zabezpieczone zostały odsłonięte w czasie rozbiórki tablice znamionowe oraz oznaczenia budynku.

12.05.2023:

Od godz. 8:00 rozpoczęto prace rozbiórkowe. Konstrukcja budynku została odciążona z cegieł i odpadów budowlanych przy wykorzystaniu ciężkiego sprzętu; następnie w okolicach godz. 15:00 rozpoczęto podpinanie głównego elementu konstrukcji pod żurawie samojezdne. Obiekt wyjątkowo stabilny i solidny, wymagał dodatkowego podkucia przed rozpoczęciem demontażu na części. Po następnych niecałych trzech godzinach zmagań, oddzielono konstrukcję od filarów, a stalowy szkielet został uniesiony w powietrze i osadzony na platformie, która umożliwiła jego zachowanie oraz przeniesienie poza teren stacyjny - bez znaczących szkód i ingerencji w bryłę zabudowy.

Prowadzonym pracom z poziomu ul. Wolności przyglądali się pasjonaci historii, mieszkańcy miasta i przyjezdni; a także pasażerowie i pracownicy kolejowi z okien przejeżdżających obok pociągów.

W tej sprawie, wciąż trwają czynności formalno-prawne pomiędzy PKP a TOZK. Ze swojej strony podtrzymujemy gotowość, pełnię wsparcia i zaangażowania w kwestii poszerzenia wiedzy historycznej nt. obiektów byłej parowozowni i górki rozrządowej w Pyskowicach, a także chęć pomocy w organizacji funduszy na odtworzenie budynku i/lub jego adaptacji na cele muzealne. Otrzymaliśmy także wiele różnych propozycji utrwalenia wizerunku i modelu budynku za pomocą technik cyfrowych i innych wizualnych. O szczegółach będziemy informować.

17.01.2024:

Powiat Gliwicki przejął nieodpłatnie od PKP konstrukcję zabytkowej nastawni bramowej z 1910 roku, która od momentu rozbiórki znajdowała się na terenie skansenu kolejowego TOZKiOS Pyskowice. Stosowne dokumenty podpisał Józef Kruczek, członek Zarządu Powiatu Gliwickiego oraz Marzena Oleksiuk, zarządca rejonu PKP SA oddział Gospodarowania Nieruchomościami w Katowicach.

Grupa Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP działania wobec nastawni Pk5 zakończyła wraz z dniem po rozbiórce, kiedy dokonaliśmy ostatnich szczegółowych analiz i pomiarów konstrukcji, ażeby móc ją odtworzyć w wersji cyfrowej, lub jako model. Dalsze kroki i działania wobec budynku są po stronie działającego w Pyskowicach TOZKiOS, które zapowiedziało chęć odbudowy obiektu w innej lokalizacji. Jednocześnie, przejęcie konstrukcji budynku przez Powiat ma być zapowiedzią dalszych kroków w kwestii przejęcia całego terenu PKP, na którym ulokowano skansen kolejowy.

Starostwo Powiatowe w Gliwicach 19.01.2024, 11:30

Materiał filmowy tutaj.

Tablica znamionowa odzyskana w trakcie rozbiórki budynku, Donnersmarckhütte/Zabrze 1910r., fot. Piotr Borowiak.

Podziękowania

W tym miejscu kierujemy słowa podziękowania za wsparcie medialne, pomoc i konsultacje dla osób zaangażowanych w różne prace, w ciągu całej wielotygodniowej walki o zachowanie pamięci po obiekcie; a w szczególności wspomogli nas:

Sławomir Fedorowicz, Jan Psota, Jakub Dąbrowski, Maciej Fliegel, Jerzy Gościński, Inicjatywa Parowozownia Katowice, Posłanka na Sejm RP Krystyna Szumilas, Posłanka na Sejm RP Paulina Matysiak, Poseł na Sejm RP Tomasz Głogowski, fotografka Hanna Wierzbicka, redakcja Świat Kolei, redakcja Stalowe Szlaki, redakcja Rynek Kolejowy.

Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP

Piotr Borowiak, Jerzy Ziobrowski, Franciszek Krawczyk, Michał Zbiciak

W mediach o sprawie

Silesia Info Transport, Jerzy Gościński:

"Trudno już zliczyć, która to już inicjatywa w naszym regionie mająca na celu uchronienie wartościowych obiektów historycznych, szczególnie dotyczących infrastruktury kolejowej w naszym regionie. Nastawnia bramowa w Bytomiu, podobna do tej w Pyskowicach, Parowozownia w Katowicach czy most posadzkowy Wojciech w Zabrzu. Czy naprawdę trzeba dopiero zaangażowania i poświęcenia miłośników kolei i historii by zwrócić uwagę na bezcenne obiekty, które chce bezdusznie zrównać się z zmienia w naszym regionie. (...)

Dzięki działalności takich stowarzyszeń czy jak kto woli projektów jak Stacja Pyskowice, tworzonych przez społeczników udało się jednak uratować nastawnię w Bytomiu czy most Wojciecha w Zabrzu. I pozostaje mieć nadzieję, że podobnie stanie się nastawnią w Pyskowicach. Ponieważ jako Silesia Info Transport zawsze byliśmy traktowani jako niepoprawni kolejowi optymiści więc z pewnością możemy wysnuć taką oto teorię mówiącą o tym, że ewentualne ocalenie nastawni (czego nasze serducha życzą z całą mocą) w Pyskowicach będzie zaczątkiem budowy dużego muzeum kolejowego, którego na Górnym Śląsku nie ma. A być powinno."

Paulina Matysiak, Posłanka na Sejm RP:

"W tej sprawie interweniowałam u prezesa PKP SA. Odpowiedź nie napawa optymizmem. (...) Odpowiedź PKP SA jest pełna przykrych informacji. Nastawnia bramowa w Pyskowicach ma zostać wyburzona. Zgodę wydał na to m.in. Wojewódzki Konserwator Zabytków. Spółka argumentuje wyburzenie kwestiami bezpieczeństwa oraz bliskością budynku do istniejącej linii trakcyjnej. Ponadto nie widzi możliwości przeznaczenia budynku na cele muzealne.

Przekazałam to pismo kolektywowi, który nie akceptuje podejścia PKP SA. Zupełnie się z nim zgadzam!

W tej sprawie złożyłam także interpelację do Piotra Glińskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz Andrzeja Adamczyk, Ministra Infrastruktury."

Tomasz Głogowski, Poseł na Sejm RP

"Województwo Śląskie znane jest z promowania oraz pielęgnowania Szlaku Zabytków Techniki, zatem nastawnia będąca częścią kompleksu ponad 100-letniej parowozowni Pyskowice stanowiłaby znakomite jego uzupełnienie."

Wojciech Dinges, Zastępca Dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu Metropolii GZM

"Ta nastawnia zniknie. Zniknie jeszcze wiele innych zabytków, które są związane z naszym historycznym życiem. Bardzo tego żałuję, że tak musi być. W ostatnich dniach widzimy całą serię takich niefortunnych wyburzeń. (...) Frustrujące jest to, że bardzo wielu ludzi chce utrzymać pewne obiekty historyczne, a jakieś partykularne interesy lokalne powodują, że tych zabytków nie udaje się uchronić przed koparką, młotem, kilofem i zniszczeniem."

Dziennik Zachodni:

"To jedno z najbardziej klimatycznych, industrialnych miejsc na Śląsku. Parowozownia cieszyła się ogromnym zainteresowaniem odwiedzających. Była punktem niejednej wycieczki szlakami kolei górnośląskich. Cechował ją przede wszystkim fenomenalny industrialny klimat, tak specyficzny dla naszego regionu."

Wydział Kultury i Promocji Miasta Pyskowice, Dominika Witkowska:

"Miasto Pyskowice nie było informowane przez właściciela nieruchomości o planach wyburzenia nastawni bramowej Pk5. Przez wiele lat, bezowocnie podejmowane były starania ze strony miasta przejęcia terenu skansenu."

Kolejowy Portal:

"Przypomnijmy, że Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach po ponownym przeanalizowaniu dokumentów w sprawie historycznej bramowej nastawni „Bt” znajdującej się na linii kolejowej nr 131 w Bytomiu, zdecydował o wpisaniu całego obiektu do rejestru zabytków województwa śląskiego."

Dariusz Pietrucha. Moje miejsce na ziemi:

"Przepiękny budynek, bardzo klimatyczny, dla mnie wręcz bajkowy. Dworzec, z którego tysiące deportowanych Ślązaków wywieziono do ZSRR. Nastawnia byłą ostatnim widokiem, jaki widzieli. Biernie patrzymy, jak umiera nasza śląska historia."

Werner&Hansjörg Brutzer:

"Lubiliśmy ją. Dobrze, że pasjonaci kolei chcą przywracać to, co przeszłe, do życia."

więcej: Historia Węzła Kolejowego w Pyskowicach

więcej: Galeria fotograficzna Zbiciak x Werner&Hansjörg Brutzer

Krajobraz stacyjny z widokiem na dawną parowozownię Pyskowice, po likwidacji i przeniesieniu nastawni Pk5; maj 2023r., fot. Piotr Borowiak.

Krajobraz stacyjny z widokiem na dawną parowozownię Pyskowice, po likwidacji i przeniesieniu nastawni Pk5; październik 2023r., fot. Piotr Borowiak.

Odnośniki do innych materiałów powiązanych ze sprawą likwidacji nastawni

Świat Kolei, 5/2023 (334), str. 4-5
Przegląd Pyskowicki, 5/2023 (319), str. 6
Świat Kolei, 6/2023 (335), str. 4

ŹRÓDŁA I ILUSTRACJE •

Pisma wystosowane przez Stację Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP we współpracy z Towarzystwem Entuzjastów Kolei, Atlas Kolejowy
Oświadczenia prasowe PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Polskie Koleje Państwowe S.A.
Interwencje poselskie:
- Posłanki na Sejm RP Krystyny Szumilas, Posłanki na Sejm RP, Wandy Nowickiej, Posłanki na Sejm RP Pauliny Matysiak, Posła na Sejm RP Tomasza Głogowskiego
Pisma wystosowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Pisma wystosowane przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
Pisma wystosowane przez Marszałka Województwa Śląskiego

Piotr Borowiak: fotografie własne i materiały filmowe, w tym lotnicze poświęcone nastawni Pk5.
Jerzy Ziobrowski: fotografie własne i materiały filmowe, w tym lotnicze poświęcone nastawni Pk5.
Werner&Hansjörg Brutzer: fotografie własne poświęcone nastawni Pk5 oraz MD Pyskowice.
Hanna Wierzbicka: fotografie własne ze spotkania terenowego ws. nastawni Pk5.

Portal Stacja Pyskowice Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP wykorzystuje także materiały z pozostałych opracowań własnych, a także wiedzę pozyskaną i zapisaną dzięki wypowiedziom zgromadzonym podczas wywiadów i rozmów przeprowadzonych przez członków naszego zespołu z mieszkańcami, pracownikami kolei i firm powiązanych, świadkami wydarzeń; a także na grupach i forach dyskusyjnych, konferencjach i panelach oraz Śląskim Forum KRR, które zostało przekształcone w niniejszą witrynę w roku 2016.

Opracowali: Piotr Borowiak, Franciszek Krawczyk, Michał Zbiciak, Jerzy Ziobrowski.